Spek voor de bek van Vlaanderen wielerland dus, maar vreemd genoeg was de 93 pagina's tellende novelle van de auteur van De helaasheid der dingen dit voorjaar al exclusief te koop bij de Nederlandse winkelketen Bijenkorf. "De Bijenkorf heeft al twintig jaar de traditie om tijdens de Boekenweek een exclusief boek als geschenk aan te bieden", zegt Verhulst. "Toen ze mij de vraag stelden of ik iets kon schrijven, had ik dit verhaal al klaar. Ik had het voor mijn plezier geschreven en was niet meteen van plan om het uit te geven, maar dit was een mooie gelegenheid. Nu komt het ook uit in Vlaanderen omdat er veel vraag naar was, wat mijn ego natuurlijk streelt."

Was je een grote fan van Frank Vandenbroucke?

"Ik heb nooit 'VDB is God' op de weg gekalkt, maar ik ben een wielerliefhebber en Vandenbroucke heeft me altijd aangesproken, ook al heeft hij natuurlijk de boel bedot (Verhulst doelt op zijn dopinggebruik, red.). Hij was een soort zondagskind op maandagochtend, vergeven van het talent, maar dan ten prooi gevallen aan verslavingen. Die tragiek sprak me aan. Ik was ook een van de mensen die de bereidheid had om tot het einde in hem te blijven geloven. Waarom zou je hem ook niet geloven? In 2003 was hij al helemaal afgeschreven en eindigde hij plots toch weer tweede in de Ronde van Vlaanderen."

Was je verrast door zijn dood?

"Nee, je zag het van ver aankomen, je wist alleen niet wanneer het zou gebeuren. Ik weet nog dat ik het nieuws las op een website en het gevoel had dat ik het eigenlijk al wist. Wat me wel verraste, was het gebrek aan theatraliteit. Frank had al een paar theatrale zelfmoordpogingen achter de rug. Ik had van hem verwacht dat hij zijn dood beter zou orkestreren."

ll

"Mark Uytterhoeven was kwaad toen ik hem het boek bezorgde."

dimitri verhulst

auteur

Je gaat ervan uit dat het zelfdoding was?

"De officiële doodsoorzaak was een zwak hart in combinatie met langdurig epo-gebruik, maar je kunt er niet omheen dat er in zijn hotelkamer ook insuline is gevonden. Maar ik begeef me niet graag op dat terrein. Daarom noem ik hem ook Jens De Gendt - ik had er helaas wel geen rekening mee gehouden dat Thomas De Gendt dit jaar nog zo goed zou presteren (lacht)."

Waarom vertel je het verhaal door de ogen van Seynabou, het hoertje met wie VDB/De Gendt zijn laatste uren doorbracht?

"Iedereen had het over de godenzoon die was gestorven, maar niemand had het over dat meisje. Het lijkt me nochtans verschrikkelijk om eerst niemand te zijn en het volgende moment verdacht te worden van een halve moord op iemand die wereldberoemd blijkt te zijn. Ik las een interview met haar in een Senegalese krant en vond dat haar woorden een ondertoon van verliefdheid hadden. Zoals wij - al was het maar tien seconden - geloofden dat Vandenbroucke weer aan de top zou geraken, zo moet zij heel even gedacht hebben dat hij misschien wel de man van haar leven was. Ik vond dat haar verhaal ook verteld mocht worden."

Hoe waarheidsgetrouw is de novelle?

"Ik heb even overwogen om naar Senegal te gaan om research te doen, maar heb het niet gedaan. Ik wilde niet de biograaf van VDB worden, ik kan alleen romans schrijven. In het beste geval ben ik erin geslaagd om zijn persoon te schetsen aan de hand van zijn laatste uren."

Heb je al reacties gehad uit de omgeving van Vandenbroucke?

"Ik heb het boek opgestuurd naar een paar mensen van Quick-Step, maar nog geen reactie gehad. Mark Uytterhoeven heb ik het ook bezorgd. Die was kwaad. Ik had even daarvoor met hem in De laatste show gezeten en hij was boos dat ik hem het boek niet daarvoor had laten lezen, anders had hij zeker reclame gemaakt, zei hij. Zo goed vond hij het (lacht)."

Verberg tekst

Dimitri Verhulst heeft een nieuw boek uit, losjes gebaseerd op de laatste dagen van Frank Vandenbroucke. Vlaamse auteur over betreurd wielericoon, veel Vlaamser hoef je het niet te bedenken. En toch wordt Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten voorlopig alleen verkocht in Nederland.

"Ook voor ons kwam het nieuws als een donderslag bij heldere hemel," zegt Tom Van Den Korput van Veen Bosch & Keuning, het Antwerpse kantoor dat de publicaties van Verhulst traditioneel zijn weg laat vinden naar de Vlaamse handelaars. Evenwel geen nieuwe Verhulst bij Fnac of de boekenboer om de hoek deze keer. Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten wordt tot nader order alleen verdeeld via het Nederlandse DeBijenkorf, een warenhuisketen met vestigingen in Amsterdam en Rotterdam en, iets dichter bij de Belgische grens, Maastricht en Breda. Van Den Korput: "Dit is een beslissing die buiten onze wil genomen is, zonde eigenlijk. En een beetje vreemd ook dat wij niet ingelicht werden. Ik weet bijvoorbeeld niet of dat boek nog op de Vlaamse markt zal verschijnen. Ik hoop het, want veel Vlaamser kan een verhaal niet worden. Ach, ik vermoed dat we niet verder moeten zoeken dan een goeie zakendeal achter deze beslissing."

Bij Contact, de Nederlandse moederuitgeverij van Verhulst die eerder De helaasheid der dingen uitbracht, horen ze het woord 'zakendeal' niet zo graag. "Oké, het is wel een deal, maar wij spreken liever over een exclusieve uitgave in samenspraak met een partner, gedurende de boekenmaand die momenteel in Nederland loopt", legt Bieke van Aggelen, hoofd marketing & verkoop, uit. "Je mag dat niet onderschatten hoor, zo'n evenement. In het kader van die maand hebben wij eind vorig jaar aan Dimitri gevraagd of hij nog iets had liggen. Hij zei van wel, en gaf ons dit waardevolle werk. Een werk dat overigens maar verdeeld wordt op 7.000 exemplaren. Exclusief dus."

Prostituee van de partij

Exclusief of niet, voor Vlaamse literatuur- en/of wielerliefhebbers blijft het jammer dat een boek over e_SSLqhun' Frank Vandenbroucke eerst in Nederland voorgesteld wordt. Het hoofdpersonage mag dan wel Jens De Gendt heten, er komt wel degelijk een Senegalese prostituee bij kijken ('Seynabou') en haar relaas over de laatste levensuren van een wielrenner is ontegensprekelijk geënt op de dood van Vandenbroucke. Zelf geeft Verhulst in zijn nawoord aan: 'De gelijkenissen van personages of situaties in de werkelijkheid berusten uiteraard niet op louter toeval'.

Bij Contact ontkennen ze dat de publicatie in België niet op de markt is om de familie van Vandenbroucke te ontzien. Van Aggelen: "Daar heeft het niks mee te maken. Dat weet ik zeker, want Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten zal wél nog in jullie land uitkomen. Daarover hebben we ook al met Dimitri gesproken. Alleen kan dat nog een tijdje duren, afhankelijk van zijn verdere planning en wil. Vermoedelijk wordt het een kwestie van maanden."

Het is niet de eerste keer dat Verhulst verrassend uit de hoek komt met nieuw werk. Godverdomse dagen op een godverdomse bol, zijn boek over de evolutie van de mens, werd in 2008 op 320.000 exemplaren verspreid bij Humo. Geen maand daarna lag het boek in de reguliere boekenzaak.

Verberg tekst

Dimitri Verhulst bekijkt de dood van VDB door de ogen van een Senegalees driestuivershoertje

Een roemloze dood in een troosteloos bed

Een borrelnootje is het geworden, de novelle van Dimitri Verhulst over Frank Vandenbroucke. Geen verheven ode aan VDB, geen ragfijn relaas van z'n laatste uren. Wel een inkijk in de troosteloosheid. Die van de renner en die van het hoertje. Een borrelnootje als aperitief voor de plat principal, De intrede van Christus in Brussel, zijn nieuwe roman die eind september verschijnt.

De aankondiging alleen al, een dik jaar geleden: "Dimitri Verhulst werkt aan een monoloog over wielrenner Frank Vandenbroucke." Voor het Nederlandse warenhuis De Bijenkorf. De hartslagmeter van de doorsnee wielertoerist met een ruk de hoogte in. Aficionado's droomden al hardop van de demarrage op papier. Om La Doyenne van '99 woordelijk te herbeleven. Maar aan al wie een ultiem Magnificat op 'de kleine prins' verwacht: neen, het gaat niet over La Redoute, niet over het grote plateau noch over het liefdesexploot rond de stadsmuren van Avila. Er hangt geen zweet aan de inkt.

Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten is het duopolie van de tristesse. De zeepbel uit Ploegsteert die barst in Senegal. Hij, VDB, het blonde stuk branie, zwalpend van comeback naar comeback. Op een dunne koord. Zij, een driestuivershoertje, laverend van toerist naar toerist. Op een leeg bed. Dat is de Monoloog van Verhulst. De alchemie van het verdriet. Geen lofzang op een coureur. Geen scherpe doch hilarische ets van proletarische genotzoekers, maar trieste feiten over twee troostelozen.

'Only You'

Verhulst wil niet als biograaf door het leven gaan. Zeker niet als de biograaf van VDB. Zelf is hij een bevlogen pen als Gilbert wegspringt of Hoogerland valt. Maar Verhulst schrijft verhalen, meer dan hij levens beschrijft, althans in dit boek. Daarom heeft alleen de Senegalese 'gazelle' haar eigen naam behouden en heet de ex-kopman in het verhaal gewoon Jens De Gendt, niet Frank Vandenbroucke. Deze novelle heeft volgens de schrijver niet meer of minder met Vandenbroucke te maken dan Het laatste bed van Hugo Claus met Soeur Sourire.

De monoloog is geïnspireerd op feiten, de vreemde dood van VDB in een luizig hotel in Senegal, maar geïnterpreteerd naar het heersende gevoel. Verhulst is dan wel geen biograaf, het verhaal bevat wel autobiografische elementen. Midden jaren negentig werkte hij zelf in een al even miserabel hotel in Mallorca. Een groepslid van The Platters ('Only You') maakte er een einde aan zijn leven. In een schimmige kamer in een duister gebouw. In een vergelijkbaar rothol waar ook VDB stierf. Geen dood vol pathetiek in z'n villa, de regenboogtrui omgord, zoals beschreven in de biografie Ik ben God niet. Neen, VDB stierf in La Maison Bleue in het asgrijze Saly. Niet in een regenboogtrui, maar in een plas kots. Die leegheid van hotels, het gebrek aan gevoel, grepen Verhulst aan.

Hoe moest zij zich voelen

Zelf schreef hij de monoloog ook op hotel, in Buenos Aires. Althans de eerste pagina's. Bijna uit verveling op een verzopen reisdag. Het idee speelde al even in z'n koker, de uitwerking nam uiteindelijk al snel een paar weken in beslag. Het resultaat is geen round-up van VDB's laatste uren, maar een hypothese van de werkelijke afloop door de ogen van de gazelle. De pen van Verhulst als pro-Deoadvocaat. Woordelijk relaas van hoe het geweest kón zijn. De verdwenen gsm van VDB? Per ongeluk weggestopt, zoals een aansteker. Z'n geld? Het kwam haar toe. Verhulst pleit voor haar, zowel wat de feiten als wat de emoties betreft.

Hoe moest ik me voelen, denkt u? Geboren voor de naamloosheid werd ik van vandaag op morgen ineens de staatszaak van een koninkrijkje dat ik met een beetje meeval correct kon aanduiden op een blinde kaart.

Het perspectief van de Senegalese gazelle staat Verhulst ook toe om de werkelijkheid enigszins te schaven. De beschuldigende pen van de media indertijd tegenover de penibele situatie van een jonge, knappe dame die uit noodzaak haar benen spreidt. God versus klein pierke met de dood als inzet.

Mogen wij even dromen alstublieft? De meeste Senegalezen verdienen 2 dollar per dag, meer dan 70 procent van de vrouwen is analfabeet, onze levensverwachting is 52 jaar. Als ik een bril van Ray-Ban op mijn neusbeen zet en daarmee poseer voor een Europees voddenblaadje, verduizendvoudig ik de waarde van mijn bestaan.

... 52 jaar. Dat betekent onder meer dat ik elke week meermaals word beslapen door iemand die ouder is dan ikzelf van de statistieken worden mag.

Literaire amuse-gueule

De monoloog is evenwel snel uitgepraat. "Eén goede stoelgang en het is uitgelezen", dixit de auteur. De stoelgang van Verhulst heeft een opvallend dense structuur. Het pleebezoek duurt niet lang, 94 velletjes, maximum een klein uurtje. Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten is een lekker borrelnootje. Een literaire amuse-gueule als voorsmaakje op de vette vis, zijn nieuwe roman, De intrede van Christus in Brussel, die in september verschijnt.

Verhulst wil in iedere roman het geweer van schouder veranderen. Zijn pen steeds opnieuw slijpen om tot een andere gravure te komen. Dit verhaal snijdt niet in het vlees, noch mikt het op de lachspieren. Niet de bucoliek van Mevrouw Verona of het fresco van Godverdomse dagen, wel het vinnig beschreven lot van een ex-wielerheld en een hoertje. Akkoord, VDB valt niet meer te beschrijven. Z'n beeld, z'n taal, het blinkende steen-tje in z'n oor behoren tot het collectieve geheugen. En toch. Eén pennenstreek van Verhulst en de ziel van wijlen VDB ligt bloot. ("Tik mijn naam in op Google en je krijgt meteen 150.000 artikels gepresenteerd.")

Wie de waarheid hoopt te vinden over de sluitertijd van de renner, zal 94 pagina's lang op z'n honger zitten. Hoe minder je weet over de zaak-VDB, hoe beter. Lees het als verhaal. Als literair genot.

De monoloog was aanvankelijk ook niet bedoeld als novelle, maar eerder als theatertekst. Verhulst zag een Afrikaanse Marijke Pinoy voor ogen, maar koos uiteindelijk toch voor het papier en niet voor het podium. Gelukkig maar. Het aperitief is voorbij, laat het hoofdgerecht maar komen, laat Christus maar intreden.

Verberg tekst

Van onze redacteur

Het Nederlandse warenhuis De Bijenkorf heeft een roemruchte traditie: elk jaar geeft het een auteur de opdracht een boek te schrijven. Het is een boek dat uitsluitend in de winkels van de Bijenkorf te krijgen is gedurende de boekenmaand maart. Bekende schrijvers als Harry Mulisch, Hugo Claus en Arnon Grunberg schreven voor het warenhuis een boek.

Dit jaar ging de opdracht naar de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst. In Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten brengt hij het verhaal van een Senegalees hoertje dat een populaire wielrenner in haar bed krijgt. Verhulst beschrijft de laatste liefdesnacht van Frank Vandenbroucke, die twee jaar geleden in verdachte omstandigheden in Senegal overleed.

Het boek kwam niet meteen uit in Vlaanderen. 'Dat had te maken met contractuele afspraken met de Bijenkorf', zegt Cindy Eijspaart van uitgeverij Contact. 'Nu we daarmee rond zijn, is er geen bezwaar meer. We merkten ook dat er in Vlaanderen belangstelling bestaat voor het boek. Er verscheen een artikel in De Standaard waarin betreurd werd dat de tekst bij jullie niet te krijgen was.'

Maar het doorslaggevende argument was de wielerkalender. 'Het wielerseizoen is nog volop bezig', zegt Eijspaart. 'De interesse voor het wielrennen leeft nu het sterkst. Het leek ons verstandig om daarop in te spelen en met een boek als dit niet te wachten tot november of december.' Daardoor belooft Dimitri Verhulst bij het begin van het nieuwe seizoen flink in de kijker te lopen. Niet alleen verschijnt op 15augustus zijn Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten, op 12september komt ook zijn nieuwe roman De intrede van Christus in Brussel uit.

De titel verwijst naar het schilderij van de Oostendse kunstenaar James Ensor, dat in het Gettty Museum van Los Angeles hangt. Maar het boek, dat zich afspeelt op de nationale feestdag, belooft een commentaar op het België van vandaag te worden.

Dimitri Verhulst (1972) werd vooral bekend met De helaasheid der dingen, een roman waarvoor hij de Gouden Uil Publieksprijs kreeg en die ook verfilmd werd. Met Godverdomse dagen op een godverdomse bol won hij de Libris Literatuurprijs.

Verberg tekst

Een schande is het. Triest. Een kaakslag. Arm Vlaanderen! Een van onze beste schrijvers heeft een boek geschreven en het is enkel te koop in een Nederlands warenhuis. En dan hebben we u nog niet alles verteld. Het is een boek over een van onze beruchtste wielrenners van de jongste decennia.

We maken er u dan ook niet graag warm voor. Maar helaas. Het is sterker dan onszelf, net zoals het boek sterker is dan de meeste koersdagen van zijn lijdend voorwerp. Want lijden deed hij.

Maar laat ons u eerst vertellen over wie we het hebben. Op vraag van de Bijenkorf - de Inno van Nederland, zeg maar - heeft Dimitri Verhulst een boekje geschreven. Dat is daar een traditie in de boekenmaand maart; in het verleden deed bijvoorbeeld ook Arnon Grunberg dat al eens. Maar omdat de Bijenkorf hier geen filialen heeft en Contact, de uitgever van Verhulst, geen recensie-exemplaren rondstuurde, bleef Verhulsts pareltje hier onbekend en onbemind. Hoe jammer dat wel is, ontdekten we toen iemand voor ons in de Bijenkorf een exemplaar ging kopen.

In Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten doet Verhulst het relaas van de laatste uren van Frank Vandenbroucke (al heet hij in het boek Jens De Gendt), ooit een van de betere wielrenners van ons land. Wie al eens fietst over Vlaamse wegen, ziet zijn naam nog geregeld op de weg geverfd staan. Op het asfalt van de Berendries staat er in een maniakaal serietje zelfs nog tientallen keren VDB.

De verf houdt langer stand dan VDB zelf. Frank Vandenbroucke stierf namelijk op 12 oktober 2009 in Saly in Senegal, tien jaar na zijn gouden jaar 1999 waarin hij onder meer Luik-Bastenaken-Luik won. Daarop volgde alleen nog een aaneenschakeling van halve en mislukte comebacks, drugs- en dopingschandalen en echtelijke problemen. De enige deuken die hij nog reed, waren die in een van zijn vele luxewagens.

Toch bleef hij een geliefde jongen. 'De omtrent zijn scheten belegde persconferenties brachten meer camera's op de been dan de officiële crisismededelingen van de premier', schrijft Verhulst.

Die liefde voel je ook in Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten. Met milde ironie, zacht mededogen en in een heerlijke taal vertelt de schrijver de laatste uren van Vandenbroucke gezien door de ogen van het hoertje in wier gezelschap hij zijn laatste demarrage plaatste. Het is een monoloog van een vrouw die denkt aan de troosteloosheid van het leven in Senegal te kunnen ontsnappen. Ze vertelt over een man die in Senegal trachtte te ontsnappen aan de tristesse van alweer een mislukt seizoen. Het is ook de beste Verhulst sinds De helaasheid der dingen.

Zodra we vakantie hebben, rijden we met een camionette naar Holland en kopen we er alle resterende exemplaren van deze Monoloog op. Mail ons om uw exemplaar te reserveren: 4,95 euro, een lekkerder snoepje zult u dit jaar niet kopen.

Verberg tekst

Dimitri Verhulst heeft iets met wielrennen. De beste passages uit De helaasheid der dingen (2006), zijn beste vertelling tot nu toe, focusten op de manier waarop zijn nonkels de Ronde van Frankrijk hilarisch naspeelden. Goed idee dus van Verhulst om in een verhaal de laatste nacht van Vlaamse wielerlegende Jens De Gendt, alias Frank Vandenbroucke, in Senegal te reconstrueren. Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten is een hommage aan Vandenbroucke én het hoertje dat hem die laatste nacht op sleeptouw nam.

Het eerste deel van deze novelle is een liefdesverhaal waarin de Senegalese prostituee - zelf houdt ze meer van het woord gazelle - bekent dat het eigenlijk liefde op het eerste gezicht was tussen haar en de wielrenner. De Gendt, die 'de zon in z'n broekzak' heeft, straalt al onmiddellijk een ongelooflijk charisma uit. Zijn magische oogopslag, waarvan 'de guitige glans (...) werd gelakt tijdens zijn kinderjaren', doet de rest. Als hij met haar naar een groezelig peeskamertje trekt, blijkt zijn humeur plots omgeslagen. Hij raakt in coma zonder dat de liefde wordt geconsumeerd en stikt in eigen braaksel terwijl zijn gazelle sigaretten rokend loopt te ijsberen aan het zwembad.

Verhulst heeft een boontje voor de wereld van de vertrapten en vernederden, waar hij zelf als tiener ooit deel van uitmaakte. In de lichtjes archaïserende stijl van Mevrouw Verona daalt de heuvel af (2006), weeft hij in deze novelle een romantisch liefdesverhaal rond zijn sympathie voor de 'uitgespuwden' der aarde. Geloofwaardig is het allemaal niet maar zeker het eerste deel, met de romance tussen wielrenner en gazelle, verrast toch. Na anderhalf uur ben je door dit boekje heen. Alleen het laatste halfuur - vanaf de plotse stemmingswisseling van de gevallen wielergod - krijg je het gevoel dat Verhulst zijn verhaal te vlug heeft afgeraffeld.

Verberg tekst

‘Een leven dat had gestroomd van de goden naar de goot.’ Zo omschrijft de ‘gazelle’ (benaming voor een Senegalese prostituée) Seynabou het leven van Jens De Gendt, de man die in de nacht dat zij hem leert kennen zal sterven in een armzalig afwerkkamertje ergens aan de kust van Afrika. De monoloog is een lange weeklacht van een vrouw die terugkijkt op die bijzondere ontmoeting, die zo tragisch eindigde en die haar als moordverdachte in de cel deed belanden. Verhulst schreef de korte novelle in 2011 voor De Bijenkorf*; ze is nu als zelfstandige uitgave verschenen. Hij baseerde zich voor het verhaal op het tragische lot van de gevierde en verguisde Belgische wielrenner Frank Vandenbroucke (bijnamen: VdB of God) die in oktober 2009 op 34-jarige leeftijd in Senegal onder duistere omstandigheden overleed. In de van hem bekende soepele stijl met prachtige zinnen wekt wielerliefhebber Verhulst (1972) de gedachtewereld van de ‘gazelle’ tot leven en interpreteert zo vanuit een niet-westers perspectief de gebeurtenissen, een visie die ook voor fans van de betreurde wielrenner interessant kan zijn. Normale druk. Verberg tekst