In de zomer van 2001 overleed de 27-jarige dochter van Anna Enquist (1945). Sindsdien poogt de auteur deze dood van zich ‘af te schrijven’. Het openingsgedicht zet de toon voor de ganse bundel: ‘het verlies is leesbaar of verborgen. Kohlmeier / Grossman, Riley en Thomése, de ledenlijst is langer / dan u misschien dacht’. Om te besluiten met de keiharde strofe ‘Wij kneden het gemis totdat het op de bladzij past’. In vier cycli van elk tien gedichten ontwerpt Enquist een nieuwe taal om haar verdriet gestalte te geven, te beginnen met de reeks rond de mythische Demeter, zelf wanhopig op zoek naar haar dochter. Verdriet wordt voelbaar, zelfs hoorbaar. De wanhoop van een moeder: ‘Je kan haar / niet eens toedekken, daar, in haar bed / van grond' (p.37). ‘Voor de stilte’ (p.56) had best het laatste gedicht mogen zijn: ‘Buiten / de tijd verstomt alle muziek. Het is de hel. / Dat gaat ze niet vertellen aan de trommelaar’. Haar kleinzoon van drie is de trommelaar, het koppelteken met het heden. Het is duidelijk: ‘Berichten van het front’ gooit woorden als keien naar beneden. Ze ketsen kwaad tegen de rotswand. Nieuwe bundel rond het verlies van haar dochter. Anna Enquist was vanaf 2014 voor twee jaar stadsdichter van Amsterdam en is alom gelauwerd voor haar veelzijdigheid. Verberg tekst

Over troost ging het in Tijd van twee weken geleden, en vooral over hoe moeilijk het is om die te bieden. Dat een eenvoudig 'Hoe gaat het?', hoe goed bedoeld ook, pijnlijk kan zijn: 'Nou, mijn kind is dood, wat denk je zelf?' Dat een immens gemis niet heel te maken valt met een bemoedigend 'Kop op, hè?'

Als er één dichter is die dat in poëzie voelbaar maakt, dan Anna Enquist. Zij hoort, zo zegt ze zelf, tot 'de vereniging rouwende schrijvers', waar ook P. F. Thomése en David Grossman toe behoren. Alle leden van deze vereniging verloren een kind. Enquists dochter overleed in de zomer van 2001.

"Wij kneden het gemis totdat het op de bladzij past." Want nee, het gaat niet weg, het wordt niet minder - de titel van Enquists nieuwe bundel zegt het al: 'Berichten van het front'. Nog altijd woedt er een gevecht met woede, wanhoop, verdriet, gemis, berusting.

In haar pogingen daar vorm aan te geven lijkt de dichter een bondgenoot gevonden te hebben in Demeter, de Griekse godin van de landbouw. Ook zij was haar dochter kwijt. Ook zij zocht wanhopig, en ze vond Persephone terug, in de onderwereld. Ze mag haar zelfs meenemen en een groot deel van het jaar bij zich houden. Maar in de rest van het jaar, als Persephone in de onderwereld is, is moeder Demeter boos. Dan groeit er niks, dan is het winter. En daar haakt Enquist af: "Niets heeft ze te klagen, maar ijsregen ranselt ons beurs."

Voor de dichter is het altijd koud en winter, zij zoekt vergeefs een toegang tot de onderwereld: "Kind, het kind, haar kind, blijft kwijt." En toch is de dochter in al haar afwezigheid overal.

Enquist strijdt met de taal om de leegte te vangen. Haar regels zijn hoekig, ze smijt "woorden als keien naar beneden (...), / ze ketsen kwaad tegen de rotswand".

Maar zoals het na de winter lente wordt, zo maakt bittere wanhoop in deze bundel langzaam plaats voor iets anders, wijkt stilstand voor groei in de tuin van de dichter, waar Japanse duizendknoop en regen langs een boomstam onverwacht troost bieden.

De woede verdwijnt, en al verklaarde Enquist de onderwereld voor gesloten, misschien is er toch een plek, een sterrenhemel, waarvandaan de doden spreken? "aanvaard de groet uit hun verte".

Enquists stevige taal, vol gebiedende wijs en regels die butsen maken, versluiert maar weinig, al is het, zo tegen het slot, de vraag of de dood nog zover weg is.

Sommigen vinden dat ze wel genoeg over de verloren dochter heeft geschreven, weet de dichter. Voor hen heeft ze een simpel advies: "u hoeft het niet te lezen". Maar is lezen niet ook een soort luisteren?

Precies die boodschap had een deskundige in Tijd voor de trooster: 'Luisteren.' Zo ook besluit Enquist haar frontberichten: "wantrouw / de woorden. Luister goed. En koester de muziek."

Arbeiderspers; 64 blz. € 19,99.

Verberg tekst